Joodse broodjes?
Kijk.
Dit hierboven zag ik in A Taste of Tradition; The How and Why of Jewish Cooking.
Ik besprak dat boek laatst hier.
Het gaat voornamelijk over zowel ashkenazi als sefardisch feest-eten.
Purim, Rosh Hashanah, Yom Kippur, Hanukkah...
Zie nu de krokodil, zie de schildpad.
Alles op die foto, dat is spul wat je maakt voor Purim / Poerim.
Zie hier (alle links hier in een nieuw venster). (De Nederlandse pagina, zie linkerkant, is veel minder groot.)
In dat joodse kookboek wordt verwezen, zonder verdere uitleg, naar "the frightful crocodile" en "the friendly turtle".
Maar je vind niks op purim + crocodile (frightful of niet) + turtle (of niet).
Purim + bread + animals: niks.
Maar goed.
Toen ik dat plaatje zag, herinnerde ik me meteen het hier bovenstaande tafereel.
Dat was in Arsac, bij Bordeaux, bij de bakker waar ik boven woonde, en dat was niks joods. "Het idee" zouden ze gezegd hebben...
(Die schildpadden zien er niet best uit, maar ze waren gemaakt door een apprenti die het voor de eerste keer deed. Ik zei nog, van niks wetend, "Mooie lieveheersbeestjes!".)
Ze maakten daar meer soorten dieren, of althans twee soorten meer.
Vissen, voor 1 april ("poisson d'avril", zie hier). Maar ja, dat is echt Frans natuurlijk.
En ook, zie hieronder, zwaantjes.
En zie zo'n zwaantje midden op de bovenste foto van vandaag!
(Dit zwaantje heb ik zelf helemaal alleen hoogst persoonlijk opgevroten.
Search the blog op zwaantje...)
Maar goed.
Zoekend op purim + bread + animal vond ik niks, geen dieren, maar wel iets wat de naturalistische kant op gaat. En heel aardig is ook nog.
Zie hier.
Ga je nou gewoon enkel zoeken op bread + animals, dan vind je van alles en nog wat.
Maar wat dies meer zij: je struikelt er bij wijze van spreken over de combinatie krokodil + schildpad!
Een vraagteken, wat we doormailen aan het Joods Historisch Museum (zie trouwens hier!)
Is dat joods, die "the frightful crocodile" en "the friendly turtle"?
En iemand enig idee waar die heel veel voorkomende -niet joodse?- combinatie van die twee brooddieren dan vandaan komt?
U hoort later van ons. Laten we hopen.
Zie vast aangaande de foto hierboven hier.
Maar is dat joods?
"Fleischmann’s® RapidRise Yeast" misschien, maar dit hier zeker niet...
Ik woonde in een klein dorpje in zuidoost Spanje, met één minuscuul winkeltje vol kleine oude in het zwart geklede kwetterende vrouwtjes. "Levensmiddelen en Koloniale Waren 'Het Paradijs'" heette dat winkeltje, van zo´n drie vierkante meter dozen en kratten.
Ik kijk de eerste keer daar rond en zie zakjes met daarop "Tortas" en een recept. Tortas: koeken. Je moest vlees en/of vis en/of slakken aanbakken met uien en knoflook, tomaten erbij, dunne saus van maken, en als dat vlees, of wat het dan ook was, gaar was, dan moesten die tortas erbij. Ik maak het thuis klaar en wat blijkt: die tortas, dat waren gewoon stukjes matze. Even doorroeren en de dunne saus wordt dik.
De volgende keer in dat winkeltje becommentarieer ik die tortas. Ik zeg "Volgende keer maak ik het met klipvis en slakken." Klipvis: bacalao; zoute stokvis. Dat vond de eigenaresse een prima idee. "Je kan het eigenlijk overal mee maken" zei ze, "behalve met varkensvlees of lamsvlees."
Dat varkensvlees, daarvan begreep ik de joodse herkomst, maar dat lamsvlees niet. Doorvragen. Nee, dat was te vet. Ik zeg "Chilindrón is toch ook niet vet?" Chilindrón: lams-stoofvlees. Nee, dat was wel zo ja. Maar toch deed je dat niet, met lamsvlees. "Ik weet ook niet waarom."
Weer jaren later werkte ik in de Pyreneeën als herder. Dáár kwam ik er achter, achter dat lamsvlees. Die herders eten vaak Migas, "kruimels". Je krijgt van de baas eens in de zoveel dagen enorme broden, en na een dag of drie zijn die te droog geworden. Daar worden dan heel dunne plakken van gesneden, die plakken in snippers, en die snippers worden opgebakken met wat olijfolie en knoflook, eventueel met wat ham en/of slakken en/of tomaat (daarover gaan ze op de vuist, over hoe het wel of niet moet), een scheutje water erbij, droog en rul bakken en dan met z´n allen rond de pan, een soort enorme wok met een lange steel, want het wordt in de haard klaargemaakt, elk met een houten lepel waar je tegen de wand van de pan die kruimels indrukt. Je eet er koude blauwe druiven bij. Heel erg lekker.
Maar nu dat lamsvlees.
"Als je het goed doet" zei zo´n herder, "moet je in de olie eerst wat reuzel en wat lamsvet uitbakken. Die reuzel, dat is omdat de moren dan je eten niet jatten, en dat lamsvet is tegen joodse dieven."
"Want ieder die vet eet van het vee, waarvan men een vuuroffer brengt voor de Here - wie dat eet, zal uit zijn volksgenoten uitgeroeid worden."
Leviticus 7:23.
Sarah Betsky zei "Ze gaan daar in Spanje ook altijd op vrijdagmiddag wandelen, de vrouwen. En ze weten niet waarom."
En Sammy Eilenberg zei "Daarom komen de mannen al op vrijdag vanaf de velden. Voor de barbier, zeggen ze."
