"Emotie en gevoel"
Zie aflevering 1 hier (alle links hier in een nieuw venster)
In het vorige stukje schreef ik eerst: “Ik weet dat die twee stenen even hard vallen, maar mijn gevoel zegt dat die steen van 10 kilo harder moet vallen.” Gevoel, dat hoor je dikwijls als het over emotie gaat.
Enkele voorbeelden.
Eccles: "[…] bewuste perceptie verkregen uit normale zintuiglijke waarnemingen wordt nogal beïnvloed door emoties, gevoelens en lusten." Koestler: "[in de hersenen] een scheiding tussen emotie en rede"; elders "Dit is het type emotie in het geval van een Aha-reactie." Duyndam: "Zo werkt dat ook met emoties. Zodra je merkt dat een ander door jouw verdriet wordt geraakt, wordt het gevoel werkelijk." Bouw: "Laatst raakte ik geboeid door een boek over het verschil tussen emotie en gevoel. Emotie, dat is jaloezie, wrok, angst. Intuïtie, liefde, vertrouwen - dat zijn gevoelens.
Emoties zijn beperkend, gevoel geeft ruimte." Van Lede schrijft over "het rationele verstand" tegenover "gevoel voor emoties". Trouw, 15 januari 2000: "[ze] debatteerden over ratio en emotie in de politiek."
Allemaal nogal onduidelijk. In het Spaans is het allemaal een stuk duidelijker. Je hebt emoción en je hebt sentido en die woorden zijn niet uitwisselbaar. In het Engels is de onduidelijkheid juist groter dan in het Nederlands; de vertaling van gevoel kan zowel feeling als emotion zijn. Maar een gevoel is toch iets anders dan een emotie? Je kan het gevoel hebben dat Pietje iets gejat heeft, maar van emotie is pas sprake als Pietje juist niks gejat blijkt te hebben...
Ik stelde, nog steeds in die discussie, voor om te zeggen "Je hebt ratio en je hebt gevoel. Meestal respectievelijk links en rechts in de hersenen. En emotie is een wisselwerking tussen die twee helften, een onbalans, een conflict." Dubbel. “En tegelijk”.
(Peeters over Gomperts: “Wat hem interesseerde, was de vrijheid in verhouding tot de redelijkheid, de balans tussen gevoel en verstand.”)
Vroon: "Er is bij emotie een samenspel tussen beide hersenhelften."
Hoekstra: "Emoties hebben iets grenzeloos, iets chaotisch; je weet niet wanneer het ophoudt."
Volgende aflevering zie hier
